PM2.5 Nedir?
Soluduğumuz hava, gaz, su buharı, toz ve kimyasal bileşiklerden oluşan bir karışımdır. Nefes aldığımızda içimize çektiğimiz hava ile bu karışım içinde bulunan partikülleri vücudumuza almış oluruz.
Vücudun filtre sistemi tarafından süzülerek büyük partiküllerin akciğerlere ulaşması önlenir, ancak özellikle egzoz dumanı gibi petrol yakıtları ile ilişkili olan 2.5 mikrondan ince partiküller vücudumuzun filtre sistemini aşabilir.
İşte bu 2.5 mikrondan küçük parçacıklara PM2.5 adı verilir ve bu boyuttaki tozların zararı havada soluduğumuz bazı kimyasallardan çok daha fazladır.
Bu küçük partiküller, çok küçük ve hafif olduğundan, daha ağır partiküllerden daha uzun süre havada kalma eğilimindedir. Bu durum, insanların ve hayvanların bu partiküller solunum yoluyla içine çekme olasılığını arttırır. Küçük boyutları nedeniyle, (2.5 mikrondan küçük) bu partiküller burun ve boğazdan rahatlıkla geçebilir ve ciğerlere nüfuz edebilir ve hatta bazıları dolaşım sistemine bile girebilir. Toraksik etki göstermesi nedeniyle özellikle solunum ve dolaşım sistemlerine verdikleri zarar çok fazladır. Bu partiküller maalesef doğal yollardan vücudumuzdan atılamazlar.
Durumu basit bir şekilde örnekleme gerekirse;
Dünya sağlık örgütünün PM2.5 için öngördüğü eşik değer 25 mikrogram/m3 'tür. Yetişkin bir insan dakikada yaklaşık 8 L hava solumaktadır. Bir günde 11.520 L = 11,52 m3 hava solumaktayız. Her m3'te 25 mikrogram PM2.5 var ise 25 x 11,52 = 288 mikrogram yapar. Yani kısaca günde 288 mikrogram partikül vücudumuza giriyor. Bunu yaklaşık tüm yaşamımıza çevirirsek, 70 yaşımıza geldiğimizde vücudumuza yaklaşık 8 gram tehlike partiküller girecek ve vücudumuzda kalacaktır.
PM2.5 Nasıl Ölçülür?
PM2.5 ölçümleri için dünyada kabul görmüş bir çok metot bulunmaktadır. Optik yöntem, beta ışıması yöntemi ve gravimetrik yöntem bunlardan sadece bir kaçıdır. Özellikle ülkemizde ve Avrupa'da tercih edilen yöntem ise gravimetrik ve optik yöntemdir. Optik yöntemde anlık ve dijital sonuç oldukça avantajlıdır ancak güvenirlik açısından gravimetrik yönteme göre biraz daha zayıftır. Gravimetrik yöntem güvenilirlik açısında iyi olmasına karşın laboratuvar maliyetleri ve üretilen verinin dijital olmaması sebebiyle optik yöntemin gerisinde kalmaktadır.
Peki PM2.5'tan nasıl korunabiliriz?
Kişisel koruyucu donanım olarak PM2.5'tan sadece FFP3 ve N95 maskeler ile korunulabilir. Ancak bu tip maskelerde %100 koruma maalesef sağlayamamaktadır.
Comments