Cıva (Hg) Nedir?
Cıva doğada çok yaygın olarak bulunan ve kullanılan bir metaldir. Cas No: 7439-97-6 dir. Cıva, insanlara, ekosistemlere toksik bir maddedir. Metalik cıva, parlak, civa parlak, gümüş renginde, kokusuz ve çok kolay buharlaşır bir maddedir. Anorganik cıva genellikle cıva tuzları halindedir. Başlıcaları cıva klorür, cıva fulfimat, ve cıva sülfürdür.
Başlıca Bulunduğu Yerler Nerelerdir?
Cıva termostat, barometre, florasan lamba, akış ölçerler, laboratuvar ve endüstriyel ve beden termometreleri, tansiyon aleti, piller ve nemölçerler vb. araç ve gereçlerde bulunmaktadır.
Cıva Maruziyeti Nedir?
Cıva çok küçük miktarlarda bile etkili olabilen bir sinir sistemi toksinidir. Merkez sinir sistemini ve böbrek sistemini doğrudan etkiler. Gelişim bozukluklarına, hareket ve beyin işlevi bozukluklarına neden olur. Kolayca buharlaşarak, renksiz bir buhar halinde havaya karışması onu gizli bir toksin durumuna getirir.
Doğada da bazı durumlarda özellikle madencilik faaliyetlerinde doğal kaynaklarda bulunan cıvanın açığa çıkarılması ile cıva maruziyeti oluşabilir.
Cıvaya Maruz Kalındığında Neler Olur? Cıvaya Maruz Kalındığı Nasıl Tespit Edilir?
Cıvanın solunması kimyasal akciğer yangısına, doku yıkımına yol açan bronşit oluşumuna neden olur ve maruziyet sürerse ölümle sonuçlanır. Anorganik cıva tuzları böbrek ve merkez sinir sistemine ileri derecede toksiktir. Metil cıva mikrotübül oluşumunu, nöronlarda protein sentezini engeller. Hücre zarı etkinliğini değiştirir, DNA sentezini bozar. Sonuçta sinir sistemine çok ileri derecede toksik etki yapar.
Cıva ve bileşiklerinin etkisi doz, etkilenen kişinin yaşı, maruziyet süresi, maruziyet yolu, maruz kalan kişinin sağlığı ve beslenme düzeyi ile ilişkilidir. İdrar, saç ve kan düzeyinin ölçülmesiyle maruziyet belirlenir.
Metalik cıva buharına bağlı yüksek doz, kısa süreli maruziyetlerde, akciğer hasarı, bulantı, kusma, ishal, kalp hızı ve kan basıncında artış, deride kızarıklık, göz tahrişi gibi bulgular ortaya çıkabilmektedir.
Cıva Saçılımı Olmuşsa Neler Yapılmalı?
Bölge en kısa sürede boşaltılmadır. Bölgenin çok iyi havalandırılıdığından emin olunmalıdır. Yüksek miktarda cıva saçılımı olmuşsa yüzey alanının azaltılmasına gayret edilmelidir. Eğer saçılan cıvayı kapalı bir kaba (şırınga, enjektör) alma imkanı varsa hızlı bir şekilde alınmalıdır.
Ancak Cıva saçılımı risk olan yerlerde mutlaka toz kükürt bulundurulmalıdır. Cıva saçılımı gerçekleşen yere kükürt tozu dökülerek kimyasal olarak cıva maruziyetini engelleyebilirsiniz.
Cıva Maruziyeti Yaşanmışsa Ne Yapılması Gerekir?
Cıva zehirlenmesi vuku bulması durumunda derhal Bakanlığımız Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) 114 telefon numarasından aranarak bilgi verilmeli ve buradan alınacak tavsiyelere uygun olarak işlem yapılmalıdır.
Comments