Her yıl İstanbul ve Çanakkale Boğazları'ndan geçen yaklaşık 50 bin gemi, Marmara Bölgesi'ndeki hava kirliliğinin önemli bir nedenidir. Gemi yakıtlarından kaynaklanan kükürt ve azot oksitler ile parçacık maddeleri, ciddi sağlık sorunlarına sebep olmaktadır. Türk Boğazlar Sistemi'nin "Emisyon Kontrol Alanı" ilan edilmesi ve gemi yakıtlarının denetlenmesi, denizcilik kaynaklı hava kirliliğini %80'e kadar azaltabilir.
Çanakkale ve İstanbul Boğazları, dünyanın en önemli ticaret rotalarından biri olarak kabul edilir ve her yıl yaklaşık 50 bin gemi bu rotalardan geçmektedir. Ancak, bu gemilerin kullandığı ağır fosil yakıtlar, Marmara Bölgesi'nde yüksek seviyelerde hava kirliliğine katkıda bulunan önemli bir faktördür. İstanbul Boğazı ve çevresinde, ulaşım kaynaklı emisyonların yaklaşık %10'unun gemi kaynaklı olduğu tahmin edilmektedir.
Gemi faaliyetlerinden kaynaklanan kükürt ve azot oksitler ile parçacıklı maddelerin, solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları başta olmak üzere ciddi sağlık sorunlarına yol açtığı bilinmektedir. Bu kirliliği azaltmanın etkili bir yolu, Türk Boğazlar Sistemi'ni "Emisyon Kontrol Alanı" ilan etmektir. Emisyon Kontrol Alanı, devletlerin teklifi ve Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından onaylanan özel bir deniz bölgesidir. Bir deniz bölgesi emisyon kontrol alanı ilan edildiğinde, bu bölgeden geçen gemilerin kullandığı yakıtlar ve motorlar denetlenerek, kükürt ve azot oksit emisyonları gibi zararlı maddelerin sınırları belirlenir. Bu alanlara giren gemilerdeki kükürt oranı %0,1'e düşürülürken, azot oksitlerin de belli bir seviyenin altında olması gerekmektedir. Bu şartları karşılamayan gemiler, emisyon kontrol alanlarına giriş yapamazlar.
Marmara Bölgesi ve burada yaşayan 25 milyonluk nüfus, bu gibi bir kısıtlamanın uygulanmasından önemli ölçüde fayda sağlayabilir. 2022 yılında yayımlanan ve Türk Boğazlar Sistemi'ni emisyon kontrol alanı ilan etmenin hava kirliliğine etkisinin hesaplandığı makaleye göre, bölgeden geçen gemilerin daha temiz yakıtlar kullanması, kirlilikte %80'e kadar azalma sağlayabilir.
Her yıl 50 bin gemi, boğazlardan geçerek kirlilik yaymaktadır. Marmara Denizi ve Türk Boğazları, Karadeniz'i ve kıyısı olan ülkeleri dış dünyaya bağlayan tek su yollarıdır. Bu bölgeler, yaklaşık 25 milyon insanın yaşadığı ve büyük bir sanayi altyapısına ev sahipliği yaptığı için, gemi kaynaklı emisyonlar bölgede ciddi bir tehdit oluşturmaktadır. Dünya ticaretinin yaklaşık %80'ini taşıyan gemiler, kullandıkları ağır fosil yakıtlar nedeniyle büyük birer kirletici kaynağıdır.
Gemi yakıtlarının yakılması sonucunda ortaya çıkan gazlar arasında karbondioksit, kükürt oksit, azot oksitler ve parçacıklı maddeler bulunmaktadır. Karbondioksitin insan sağlığına doğrudan etkisi sınırlı olsa da, diğer kirleticiler solunum ve dolaşım sistemi hastalıklarına yol açmaktadır. Özellikle solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları, her yıl 60 binden fazla insanın erken yaşta ölümüne neden olmaktadır. Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) verilerine göre, dünyadaki toplam kükürt ve azot oksit emisyonlarının %24'ünden, parçacıklı maddelerin ise %9'undan gemiler sorumludur.
Bu kirliliğin azaltılması için Uluslararası Denizcilik Örgütü, dünyanın önemli ticaret rotalarından bazılarını emisyon kontrol alanı ilan etmeye yönelik kapsamlı önlemler geliştirmiştir. Amerika Birleşik Devletleri - Kanada kıyıları ile Baltık Denizi'nde zaten Emisyon Kontrol Alanı olarak belirlenmiş bölgelerde seyreden gemiler, daha temiz yakıtlar kullanmak zorundadır. Bu sayede kirleticilerin miktarı önemli ölçüde azalmaktadır.
Avrupa Birliği (AB) de birçok limanında gemi emisyonları için etkin kısıtlamalar uygulamaktadır. Emisyon kontrol alanlarından bağımsız olarak tüm AB limanlarında, gemi yakıtlarında %0,1 kükürt sınırlaması geçerlidir. Ayrıca Akdeniz de 1 Mayıs 2025 itibariyle emisyon kontrol alanı ilan edilecektir. Bu uygulamanın, Akdeniz genelinde gemi emisyonları kaynaklı kirliliği ciddi ölçüde azaltması beklenmektedir.
Kaynak: Doç. Dr. Levent Bilgili - https://www.iklimhaber.org/marmarada-gemicilik-kaynakli-hava-kirliligi-yuzde-80e-kadar-azaltilabilir/
Comments