Bitkisel Yağ Nedir?
Bitkisel yağ, bitkilerden elde edilen yağlardır. Bitkisel yağlar genellikle yiyeceklerde ve yemek pişirmek amacıyla kullanılırlar. Bitkisel yağ üretiminde kullanılan en önemli bitkiler soya, palmiye yağı, kolza, kanola, zeytin ve ayçiçeği ile yer fıstığıdır. Özellik son zamanlarda palmiye (palm), kanola ve pamuk yağları hazır gıda ve fastfood sektöründe kullanımı oldukça yaygınlaşmıştır.
Türkiye'de Bitkisel Yağ Kullanımı Nasıl?
Türkiye’de yılda yaklaşık 1,5 milyon ton bitkisel yağ gıda amacı ile kullanılmaktadır. Bu miktarın yaklaşık 350 bin tonu da atık olarak oluşmaktadır. Özellikle restoran, fastfood zincirleri, yemekhane, hazır yemek fabrikaları, otel, motel, hastane, turistik tesis tatil köyleri, gıda endüstrisi, askeri tesis gibi ticari işletmelerde ve evlerde bitkisel yağların kullanımı sonucu yaklaşık 300 bin ton kızartmalık atık yağ oluşmaktadır. Son yıllarda ülkemizde artan fastfood tüketimi nedeniyle kızartılmış patates ve diğer yiyeceklerin kullanımında önemli artışlar olmuştur.
Bitkisel Atık Yağların Neden Olduğu Sorunlar Nelerdir?
Tüketim artışının sonucu olarak kullanılmış bitkisel yağ atıkları da artmıştır. Bitkisel atık yağların kalorileri çok yüksektir. Bu atık yağlar, suya, kanalizasyona döküldüğü zaman su yüzeyini kaplar, su sistemine zarar verir, havadan suya oksijen transferini önler, zamanla suda bozunarak sudaki oksijenin tükenmesini hızlandırır. Atık su arıtma tesisinin işletme maliyetini artırır. Atık su kanal borularına yapışarak boru kesitinin daralmasına ve tıkanmasına neden olur.
Kullanılmış bitkisel yağlar atık su kirliliğinin % 25’ini oluşturmaktadır. Denize, akarsuya ve göle ulaşan bitkisel atık yağlar, kuşlara, balıklara ve diğer canlı türlerine zarar vermektedir.
Bütün bu nedenlerden dolayı gelişmiş ülkelerde ve Türkiye'de kullanılmış bitkisel yağların kanalizasyona, yüzeysel sulara dökülmesi yasaktır. Ancak ülkemizde bu durum ile alakalı kamuoyunun bilinçlendirilmesi konusunda bazı eksiklikler bulunmaktadır. Türkiye'de bitkisel atık yağların hala büyük bir kısmı maalesef kanalizasyona dökülmektedir. Bu tür yağların dökülmesi önlendiği için gelişmiş ülkelerde atık suların kirlilik yükü Türkiye’deki evsel atık sulara göre daha düşüktür.
Kanalizasyona dökülen yağlar atık su arıtma tesislerine zarar verir ve işletme maliyetini artırır. Evsel atık sular genel olarak biyolojik olarak arıtılırlar. Evsel atık su içinde bulunan yağları biyolojik olarak arıtmak mümkün değildir. Ayrıca biyolojik arıtmada faaliyet gösteren bakteriler yağ ve gresle kaplanarak aktiviteleri engellenir. Atık suyun KOI ve BOI’sinde ciddi artışlara neden olur. Sonu arıtma ile bitmeyen atık suların içindeki bitkisel ve hayvansal atık yağlar; denizlere, göllere ve akarsulara döküldüğü zaman o suyun kirlenmesi ve sudaki oksijenin azalması sonucu; ortamdaki, başta balıklar olmak üzere diğer canlılar üzerinde büyük tahribata yol açar.
Bitkisel yağ atıklarının çöp içerisine atılması da dökülmesi de yasaktır. Çöpe dökülen atık yağlar çöp depolama alanlarında da bir çok sıkıntıya neden olmaktadır. Bitkisel atık yağlar yer altı sularının kirlenmesine neden olabilir. Yer altı suları ülkemiz için önemli bir su kaynağıdır ve her geçen gün daha kirlenmektedir.
Biz Ne Yapabiliriz?
Öncelikle her oluşan bitkisel yağı miktarına bakmadan bir saklama kutusu yardımıyla toplamalı ve kesinlikle kanalizasyona dökmemeliyiz. Daha sonra toplanan bitkisel atık yağları bulunduğumuz belediyenin atık yağ toplaması ile sorumlu birimini arayarak nasıl toplanıldığı hakkında bilgi almayız. Bazı belediyeler atık yağ toplama araçları ile evlerden bu yağları toplamaktadır. Bazı belediyeler ise atık yağ toplama istasyonları kurmuş ve sürekli olarak buralarda atık yağları toplamaktadırlar.
1 Litre Yağ 1 Milyon Litre Suyu Kirletmektedir.
Fastfood ve bitkisel atık yağ oluşumuna neden olacak ürünlerin tüketimi azaltarak arz talep doğrultusunda atık yağ oluşumunu azaltabiliriz. Bir çok insan fazlasıyla tüketiyor ben de tüketsem ne olur mantığı ile hareket etmemeli elimizden geldiğince bu atıkların oluşumunu azaltmamız gereklidir. Yoksa gelecekte temiz su bulamayacağımız aşikar.
Toplanan Atık Yağlardan Ne Yapılıyor?
Günümüzde toplanan atık yağlardan 2 ana başlıkta yararlanılıyor. Bunlardan biri geri kazanım (özel olarak toplanan bitkisel atık yağlar) diğeri ise enerji üretimi.
Geri kazanımda, toplanan atık yağlar hayvansal yem, biyodizel ve sabun üretiminde kullanımı oldukça yaygın.
Geri kazanımda da kullanılamayan yağlar ise atık yakma tesislerinde yakılarak enerji üretiminde ülkemize fayda sağlamaktadır. Ancak burada da hava emisyonları konusunda bazı sıkıntılar oluşabilmekte olduğu için enerji üretiminde de kullanılması sınırlandırılmıştır.
Comments